O bibliotece
Zenon Przesmycki
Zenon Przesmycki, pseudonimy: Miriam, Jan Żagiel. Poeta, krytyk, tłumacz, wydawca. Urodzony 22 grudnia 1861 w Radzyniu Podlaskim, zmarł 17 października 1944 w szpitalu powstańczym w Warszawie.
Gimnazjum ukończył w Warszawie, tam też odbył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim.
Podczas dłuższego pobytu za granicą, studiował także filozofię w Wiedniu 1890-1894. W latach 80. występował jako poeta, krytyk i tłumacz na łamach wielu krajowych czasopism (m.in. „Ateneum”, „Kłosy”, „Głos”, „Tygodnik Ilustrowany”).
W 1887 objął na kilkanaście miesięcy redakcję warszawskiego „Życia”.
Lata 1889-1900 spędził za granicą, głównie we Francji, gdzie pod wpływem nowych prądów europejskich ukształtowały się ostatecznie jego poglądy, gusta literackie i filozoficzne. Manifestował je w korespondencjach przysyłanych do krakowskiego „Świata”.
W 1897 wszedł w skład redakcji nowopowstającego „Przeglądu Filozoficznego”. Po powrocie do kraju znalazł się na krótko w zespole umierającego już krakowskiego „Życia”, sztandarowego pisma Młodej Polski.
W latach 1901-1907 był wydawcą wychodzącego dość nieregularnie pisma „Chimera”.
Po pierwszej wojnie światowej piastował urząd ministra kultury i sztuki, był także członkiem Polskiej Akademii Literatury.
Przesmycki był ważną postacią życia kulturalnego w okresie Młodej Polski. Rozpoczynał jako poeta: publikowane w prasie utwory poetyckie wydał w zbiorze „Z czary młodości” (1894). Nie był poetą wybitnym. Był za to znakomitym tłumaczem. Wprowadził do kultury polskiej poezję romantyków, parnasistów i symbolistów czeskich, francuskich i belgijskich (m.in. Stéphane Mallarmé, Arthur Rimbaud, Paul Verlaine, André Gide, Maurice Maeterlinck, Otokar Březina, Jaroslav Vrchlický). Tłumaczył również pisma filozoficzne Fryderyka Nietzschego i Sørena Kierkegaarda. Był kompetentnym i erudycyjnym krytykiem literatury i sztuk plastycznych.
Najważniejsze eseje publikował na łamach pisma „Chimera”. Pismo to miało niebagatelny wpływ na kształtowanie poglądów i smaku estetycznego swojej epoki: informowało o życiu umysłowym i artystycznym Europy, udostępniało swoje łamy elicie intelektualnej tego okresu, miało także wyrafinowaną formę plastyczną, tworzoną przez najwybitniejszych grafików (m.in. Józef Mehoffer, Edward Okuń, Jan Stanisławski).
Wśród licznych artykułów zamieszczonych w „Chimerze” (a wydanych później w zbiorze „Pro arte”, 1914) dwa o charakterze programowym: „Walka ze sztuką” i „Los geniuszów” (1901), wywołały burzliwą dyskusję o społecznej funkcji sztuki.
Zarówno poglądy Przesmyckiego, jak i jego działalność jako animatora kultury, odegrały ważną rolę w okresie Młodej Polski. Natomiast jego na zawsze trwałym wkładem w dzieje kultury narodowej było ocalenie rękopisów Cypriana Kamila Norwida. Przesmycki chronił je, porządkował i opracowywał przez wiele lat. Część opublikował na łamach „Chimery”, a następnie wydawał w wielotomowych „Pismach zebranych” (1912-1913) i „Wszystkich pismach” (1937-1939). Jego nieukończoną pracę kontynuowali: Wacław Borowy, Stanisław Pigoń i Juliusz Wiktor Gomulicki.
Kultywując działalność twórczą Zenona Przesmyckiego, po 100 latach od ukazania się ostatniego numeru wydawanego przez niego jednego z najsłynniejszych i najlepszych pism literackich „Chimery”, w Radzyniu Podlaskim, w roku 2007 czwórka redaktorów w osobach Mariusz Bober, dr Dariusz Magier, Przemysław T. Krupski oraz Adam Świć, dokonała historycznej reaktywacji pisma, które współcześnie przyjęło nazwę „Kozirynek”. Współczesne pismo, nawiązując do tradycji „Chimery”, poziomu artystycznego i działalności Zenona Przesmyckiego, godnie reprezentuje współcześnie dokonania patrona Miejskiej Biblioteki Publicznej. Warto nadmienić, iż współczesna „Chimera” w postaci Kwartalnika Kulturalnego „Kozirynek”, po zaledwie dwóch latach działalności zyskała sympatyków nie tylko w Polsce ale i poza jej granicami. Dowodzi to, że w naszej małej społeczności, w każdej epoce pojawiają się ludzie, którzy godnie reprezentują to, co w przeszłości zapoczątkowało wiele znanych postaci związanych z Radzyniem, pośród których był Zenon Przesmycki.
Wiele ulic w Polsce nosi imię Przesmyckiego, najczęściej są to jednak ulice niewielkie lub peryferyjne. Jest tak np. w Radzyniu Podlaskim, Wrocławiu, Warszawie i Piasecznie.
Dnia 11 maja 2010 roku Miejska Biblioteka Publiczna w Radzyniu Podlaskim obchodziła uroczystość nadania imienia Zenona Przesmyckiego.