Na marcowym spotkaniu Dyskusyjnego Klubu Książki omawiałyśmy powieści Akuszerka i Ćma Katji Kettu.

O wielu już książkach dotyczących II wojny światowej dyskutowałyśmy w klubie, lecz tym razem wybrałyśmy fińską literaturę wojenną. Akuszerka jest specyficzną i kontrowersyjną prozą. Autorka przedstawia w niej brzydką, okrutną i brutalną rzeczywistość. To historia napisana na faktach. Pisarka przenosi nas do Laponii pod koniec wojny do Fiordu Martwego Człowieka nad Morzem Arktycznym. Tytułowa akuszerka, czyli Krzywe Oko, to nieładna i pogardzana przez otoczenie kobieta, która przyjmuje porody i leczy miejscową ludność. Zakochuje się w niemieckim oficerze SS, Johanesie. Aby być blisko ukochanego, na ochotnika podejmuje pracę w obozie jenieckim. Wykonuje tam różne nieetyczne zabiegi medyczne i akuszerskie wśród wykorzystywanych seksualnie więźniarek. Realia wojenne w książce przedstawione są naturalistycznie i dosadnie, jej klimat jest mroczny i brutalny. Poznajemy do czego jest zdolny człowiek w ekstremalnych warunkach. Powieść cechują bestialskie i drastyczne sceny. Napisana jest momentami wulgarnym językiem, który razi niektórych czytelników. Wydarzenia opisane w Akuszerce są chwilami chaotyczne, łatwo jest się w nich pogubić. To trudna w odbiorze lektura, wyzwala skrajne emocje.

Ćma, to bardziej stonowana literatura niż Akuszerka, po części związana jest z tematyką łagrową. Akcja książki toczy się na dwóch płaszczyznach, teraźniejszość miesza się w niej z przeszłością. Zaczyna się 1937 roku, a w czasach współczesnych rozgrywa się we wsi Ławna w Republice Mari El w Rosji. Irga Malinen, piętnastoletnia Finka, córka Białego Generała, zachodzi w ciążę z rosyjskim agitatorem, ze strachu przed ojcem i lokalną społecznością ucieka do Rosji do ukochanego. Po przybyciu do ZSRR zostaje oskarżona o rzekome szpiegostwo i torturami zmuszona do podpisania stosownych dokumentów. Jako więzień polityczny trafia do łagru w Workucie. W drodze do gułagu poznaje Elenę z Maryjskiej Republiki Ludowej, która pomaga jej przeżyć. Wprowadza ją w tajniki swojej wiary i mistycyzmu. To opowieść o władzy, przyjaźni, kłamstwie, determinacji by przeżyć. Pokazuje, że we współczesnej Rosji mało się zmieniło, wciąż bazuje na dawnych schematach. Autorka ciekawie opisuje trudną obozową rzeczywistość.

Książka wprowadza nas w kulturę i wierzenia Maryjczyków, np. składanie ofiar ze zwierząt, święte gaje, lęk przed Kerematem, który odzwierciedla szatana. Język pisarki momentami jest wulgarny, ale nie tak jak w Akuszerce. Wątek z Putinem jest trochę śmieszny, ale zarazem wpisuje się w logiczną całość. Powieść czyta się dobrze i szybko, jest ciekawa, pełna tajemnic i zwrotów akcji.

Program realizowany jest we współpracy z Instytutem Książki.